Նախ ցուցմունք՝ Արմենի, ով արցախցի 100.000 փախստականի նման կորցրեց ամեն ինչ իր ընտանիքի և իր ծնողների հետ։Այս վկայությունն արժե այն, ինչ արժե, և մենք չէինք համարձակվի ընդհանրացնել այն առանց այնտեղ լինելու։ Բայց եթե դա անոմալիա է, ապա դա արդեն խնդիր է, որովհետև դա ավելացնում է մեկ լքումը մյուս լքվածությանը, հայկական անարդարությունը ադրբեջանական անարդարությանը։
Ահա թե ինչու է փաստը մնում անտանելի։
Նույնիսկ եթե այստեղ որևէ մարդասիրական միավորում քննադատելու խնդիր չկա, իմանալով, որ փախստականների հավաքական շահը գերակայում է անհատների շահերից, և որ հայկական պետությունն, անկասկած, պատրաստ չէր այդքան դաժանորեն ողջունել նեղության մեջ գտնվող մարդկանց նման հոսքը: Արմենի հայրը տարիքի և հավանաբար նաև արտագաղթի վնասվածքի պատճառով լուրջ առողջական խնդիրներ ունի։
(Նշում եմ, որ այս ցուցմունքներն ուղղված են Ֆրանսիայում ապրող ընդհանուր ընկերոջը և ոչ ուղղակի ինձ)
****
Վկայություն 1 (նոյեմբերի 20)
Բարեւ իմ ընկեր. Մեզ ոչինչ չի մնացել։ Մենք սրանից դուրս կգանք։ Ես վաղը կփնտրեմ պատասխանները և կկանչեմ բժշկին։ Շնորհակալություն անհանգստության համար: Մենք սնունդ ենք գնում։ Մենք դեղեր ենք գնում. Դիմեցի թոշակի համար. Նրանք դեռ ոչինչ չեն ասել։ Ստիպված ենք լինելու սպասել։ Գազի, ջրի և այլ հարկեր ենք վճարել։
Սննդի համար՝ այո։ Դեղերը թանկ են. Հարգելի Ա., ես արդեն ամաչում եմ. Ես չգիտեմ վիրահատության արժեքը։ Ես վախենում եմ միայն դրա մասին մտածելուց: Օրինակ, ցինտիգրաֆիան (150 դոլար) անվճար դարձնելու համար ես 40 դոլար եմ ծախսել լիցենզիայի վրա: Եվ յուրաքանչյուր թույլտվություն արժե գումար: Անվճար օգնություն նույնիսկ վիրահատությունից առաջ լաբորատոր հետազոտության համար չկա։ Ամեն օր հայրս պետք է դեղ ընդունի։ Վախենում եմ, որ չկարողանամ տան վարձը վճարել։ Ցավում եմ, որ ստիպված եմ ձեզ ամեն ինչ պատմել: Երբեք չէի պատկերացնում, որ մի օր նման իրավիճակում կհայտնվենք։
Պետական օգնության մասին բոլորը խոսում ու գրում են, բայց իրականում շատերը ոչինչ չեն ստացել։ Եվ իրականում բոլոր մարդիկ ստիպված են եղել վճարել բնակարանների վարձակալության համար։ Օգնությունն ու ապրանքը հիմնականում ստացել են սահմանամերձ գոտում ապաստանած մարդիկ։
Ընկերս, դու ինձ բազմիցս օգնել ես։ Այս ամենը ես ասում եմ տղամարդկանց միջև։ Մենք բաց մարդիկ ենք և պատմում ենք այնպես, ինչպես դա իսկապես կա: Ես գիտեմ, որ դուք նույն վիճակում չեք, ինչ մենք: Ես երախտապարտ եմ ձեզ այն ամենի համար, ինչ անում եք մեզ համար:
Վկայություն 2 (նոյեմբերի 27)
Անեսթեզիոլոգը վստահ չէ, քանի որ անզգայացման 4 ժամը լուրջ է։ Գործիքներով փորձաքննություն է պետք անել։ Այնուհետև բժիշկը կտա իր եզրակացությունները: Թոքերի հզորությունը մեծացնելու համար դեղորայք կպահանջվի, որպեսզի հայրը կարողանա հանդուրժել անզգայացումը: Ուրոլոգիայի ամենադժվար վիրահատությունն է։ Բոլոր թեստերն ու ընթացակարգերը մեզ համար վճարովի են և շատ թանկ: Ես սա չեմ ասում մեզ օգնելու համար: Ես գիտեմ, որ դա անհնար է: Մենք իրար հետ խոսում ենք տղամարդկանց մեջ։ Ֆրանսիայում կա՞ն հայկական սփյուռքի բարեգործական կազմակերպություններ։ Անհրաժեշտության դեպքում ես պատրաստ եմ տրամադրել հորս հետ կապված բոլոր փաստաթղթերը։ Միայն խորհրդատվությունն արժե 40 դոլար։ Գիտե՞ք, թե ինչ նկատի ունենք, երբ խոսում ենք խորհրդակցության մասին: Դու գնում ես բժշկի մոտ, բարևում ես և անմիջապես պետք է վճարես։
Վկայություն 3 (նոյեմբերի 29)
Այսօր գնացինք սրտաբանի մոտ,վճարեցի։Հետո թոքաբանի մոտ։ Ասեց կոմպյուտերային տոմոգրաֆիա վճարովի,հետո սպիրոմետրիյա վճարովի,հետո կոնսուլտացիա վճարովի։ Ասեցի որ այդքան վճարելու հնարավորություն չունեմ ու դուրս եկա :
****
Մենք հասկանում ենք, որ յուրաքանչյուր փախստական մեկ անձի համար ստացել է 100.000 դրամ։ Ոչ մնացածը 40000-ից 60000 դրամ 6 ամսվա համար։ Փաստորեն, Հայաստանում աշխատող բժշկական առաքելությունները կոնկրետ մարդկանց օգնելու նպատակ չեն հետապնդում։ Ինչը կարելի է հասկանալ.
Այնուամենայնիվ, մենք իրավասու ենք եզրակացնելու, որ վթարի մեջ գտնվող փախստականներին շտապ օգնություն ցուցաբերելու հարցում թերություն կա:
Ավելացնեմ, որ հայերը, ովքեր բնակարաններ են վարձում, բարձրացնում են գները, երբ խոսքը գնում է հայ փախստականների վարձակալության մասին: Այստեղ էլ օրենքն անհրաժեշտ է թվում։
Յուրաքանչյուրի խնդիրն է սեփական կարծիքը ձևավորել:
Դենիս Դոնիկյան